Tiếp nối chuỗi sự kiện nhằm tổng hợp, đánh giá công tác giải ngân vốn đầu tư công trong thời gian qua, đặc biệt trong giai đoạn 2016 - 2018, từ đó đưa ra các đề xuất tăng cường công tác thanh toán, giải ngân vốn đầu tư công, Hội thảo “Tăng cường công tác thanh toán vốn đầu tư công trong bối cảnh triển khai pháp luật về đầu tư công” sau khi được tổ chức thành công tại Hà Nội, tiếp tục diễn ra tại thành phố Hồ Chí Minh vào ngày 21/11/2018. Ông Phạm Tiến Đạt, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính và ông Lê Tuấn Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Đầu tư, Bộ Tài chính đồng chủ trì Hội thảo, cùng sự tham gia của đại diện Vụ Đầu tư - Bộ Tài chính, Bộ Y tế, Văn phòng miền Nam - Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Kiểm toán Nhà nước khu vực phía Nam, các sở tài chính, kho bạc nhà nước, sở kế hoạch và đầu tư thành phố Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Bình Dương, Tiền Giang, Cần Thơ, Tây Ninh; một số ban quản lý dự án trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh; các chuyên gia, nhà khoa học của các viện nghiên cứu và các trường đại học...

Phó Viện trưởng Phạm Tiến Đạt phát biểu tại Hội thảo

Để tối đa hóa việc sử dụng nguồn lực, công tác giải ngân vốn đầu tư công đóng vai trò quan trọng, quyết định trực tiếp đến hiệu quả các dự án và ảnh hưởng lớn đến mục tiêu tăng trưởng kinh tế. Nhiều đại biểu tham dự Hội thảo cho rằng, thực trạng giải ngân vốn đầu tư đạt tỷ lệ thấp so với kế hoạch Quốc hội giao do hệ thống thể chế chưa thật sự thông thoáng, như Nghị định số 37/2015/NĐ-CP ngày 22/4/2015 của Chính phủ quy định mức tạm ứng không được vượt quá 50% giá trị hợp đồng tại thời điểm ký kết (bao gồm cả dự phòng), tuy nhiên không quy định thu hồi tạm ứng ngay từ lần đầu tiên, cũng như mức vốn tạm ứng phải thu hồi từng lần, do đó kéo dài thời gian theo dõi số dư tạm ứng, dẫn đến rủi ro trong quá trình kiểm soát chi của Kho bạc Nhà nước.

Ông Cao Ngọc Ánh, Vụ Kế hoạch tài chính, Bộ Y tế cho rằng, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công chậm chủ yếu tập trung ở các dự án khởi công mới (chỉ giải ngân được một số chi phí tư vấn, chi phí khác), sau khi có thông báo vốn các đơn vị mới tổ chức lựa chọn nhà thầu và triển khai thi công xây lắp (thời gian kéo dài 3 - 6 tháng), do đó các đơn vị thực hiện giải ngân chậm. Đặc biệt, đối với các dự án từ nguồn vốn trái phiếu chính phủ được bố trí cho năm 2018 nhưng chưa giải ngân được do các dự án đều là khởi công mới nên sau khi được giao kế hoạch vốn, các chủ đầu tư mới tiến hành các thủ tục giải phóng mặt bằng, tổ chức đầu thầu, do đó các chủ đầu tư chưa có khối lượng nghiệm thu thanh toán.

Ông Lê Tuấn Anh, Phó Vụ trưởng Vụ Đầu tư cho biết, nhằm đẩy mạnh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 60/NQ-CP ngày 08/7/2016, Nghị quyết số 70/NQ-CP ngày 03/8/2017. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính với vai trò là cơ quan quản lý thanh toán vốn đầu tư, trong quá trình điều hành ngân sách đã bám sát tiến độ giải ngân vốn đầu tư các dự án để báo cáo Thủ tướng Chính phủ nhằm đưa ra những giải pháp tháo gỡ kịp thời để đẩy nhanh công tác giải ngân.

Tại Hội thảo, các đại biểu cũng đưa ra một số kiến nghị nhằm thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư. Bà Lương Thị Hồng Thuý, Phó Vụ trưởng Vụ Kiểm soát chi, Kho bạc Nhà nước kiến nghị, Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành, địa phương tiếp tục tháo gỡ các rào cản khó khăn, vướng mắc và tạo điều kiện thuận lợi để các dự án triển khai theo đúng tiến độ và chất lượng. Bên cạnh đó, các bộ, ngành địa phương tiếp tục chỉ đạo các chủ đầu tư tập trung đẩy nhanh tiến độ thi công, rà soát các khối lượng đã thực hiện để hoàn thiện thủ tục nghiệm thu theo quy định. Đối với một số dự án gặp khó khăn trong triển khai và không có khả năng giải ngân hết kế hoạch vốn năm 2018 được giao, đề nghị các bộ, ngành địa phương rà soát khả năng giải ngân của các dự án khác, xây dựng phương án điều chỉnh trong nội bộ nguồn vốn được giao theo thẩm quyền để đảm bảo hoàn thành kế hoạch giải ngân. Trường hợp không có khả năng giải ngân hết kế hoạch được giao, đề nghị các bộ, ngành địa phương báo cáo Chính phủ điều chuyển cho các bộ, ngành địa phương khác có nhu cầu.

Toàn cảnh Hội thảo

Đại diện Sở Tài chính thành phố Hồ Chí Minh đề nghị, trong thời gian tới, Luật Đầu tư công cần được điều chỉnh theo hướng ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ trình các bộ, ngành có ý kiến thẩm định đối với kế hoạch đầu tư công trung hạn nguồn vốn ngân sách trung ương; đồng thời ủy ban nhân dân cấp tỉnh được chủ động và chịu trách nhiệm tổ chức lập, thẩm định kế hoạch đầu tư công trung hạn nguồn vốn cân đối ngân sách địa phương, trình hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định nhằm đẩy mạnh phân cấp và giảm bớt thủ tục hành chính. Đối với nguồn vốn ODA, thành phố Hồ Chí Minh đề nghị được phép giải ngân kế hoạch vốn ODA hằng năm theo tiến độ cấp vốn của nhà tài trợ nước ngoài trong thời gian chờ hoàn tất các thủ tục điều chỉnh tổng mức đầu tư nhằm đảm bảo các hiệp định đã ký kết.

Về bố trí vốn cho các dự án khẩn cấp, thành phố Hồ Chí Minh kiến nghị được phép điều chỉnh một số nội dung sau: (i) Ủy ban nhân dân các cấp được điều hành linh hoạt, chủ động xác định đối tượng và chịu trách nhiệm ban hành lệnh khẩn cấp đối với các dự án khẩn cấp sử dụng vốn cân đối ngân sách cấp mình quản lý để phù hợp với tình hình thực tiễn của từng đại phương; (ii) Chủ động bố trí vốn để thực hiện ngay từ nguồn dự phòng kế hoạch sau khi cấp có thẩm quyền phê duyệt. Các thủ tục đầu tư sẽ hoàn chỉnh trong quá trình thực hiện dự án theo quy định mà không phụ thuộc vào mốc thời gian đến ngày 31/10 trước năm kế hoạch.

Đồng quan điểm, đại diện Sở Tài chính Bình Dương đề nghị Luật Đầu tư công sửa đổi và nghị định hướng dẫn cần sớm được ban hành; đồng thời các luật và văn bản hướng dẫn luật liên quan đến lĩnh vực đầu tư công, xây dựng, đất đai cũng cần được rà soát, sửa đổi, bổ sung để đảm bảo tính thống nhất. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng tiếp tục đơn giản hóa các thủ tục hành chính trong lĩnh vực quản lý, thanh toán đầu tư công và tài nguyên môi trường, đặc biệt là trong công tác đền bù, giải phóng mặt bằng.

Trung tâm TT&DVTC