Ngày 18/6/2013, Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học và Công nghệ, trong đó quy định lấy ngày 18/5 hằng năm là “Ngày Khoa học và Công nghệ Việt Nam”. Ngày 18/5/2014, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã chính thức tổ chức Lễ công bố Ngày Khoa học Công nghệ Việt Nam 18/5. 

Ngày KH&CN Việt Nam nhằm biểu dương và tôn vinh đội ngũ cán bộ KH&CN; tuyên truyền, phổ biến rộng rãi các thành tựu KH&CN đối với sự phát triển đất nước, nâng cao nhận thức của xã hội về vai trò của KH&CN; động viên thế hệ trẻ, đặc biệt là học sinh, sinh viên say mê nghiên cứu khoa học, góp phần xây dựng và phát triển đội ngũ cán bộ khoa học trong tương lai.

Cách đây 57 năm, ngày 18-5-1963, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thay mặt Trung ương Đảng và Chính phủ đến dự và chúc mừng Đại hội Đại biểu Hội Phổ biến Khoa học và Kỹ thuật (KH&KT) Việt Nam toàn quốc lần thứ nhất (tiền thân của Liên hiệp các Hội KH&KT Việt Nam). Trong bài phát biểu của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết những luận điểm quan trọng nhất về phát triển khoa học và công nghệ (KH&CN) ở nước ta, đồng thời giao nhiệm vụ vừa khó khăn, nhưng lại vừa vinh quang này cho giới trí thức KH&CN Việt Nam. Người khẳng định: "Chúng ta đều biết rằng trình độ KH&KT của ta hiện nay còn thấp kém. Lề lối sản xuất chưa cải tiến được nhiều. Cách thức làm việc còn nặng nhọc. Năng suất lao động còn thấp. Phong tục tập quán lạc hậu nhiều. Nhiệm vụ của khoa học là ra sức cải biến những cái đó…Khoa học phải từ sản xuất mà ra và phải trở lại phục vụ sản xuất, phục vụ quần chúng, nhằm nâng cao năng suất lao động và không ngừng cải thiện đời sống của nhân dân, bảo đảm cho chủ nghĩa xã hội thắng lợi…Các cô, các chú phải ra sức đem hiểu biết KH&KT của mình truyền bá rộng rãi trong nhân dân lao động, để nhân dân thi đua sản xuất nhiều, nhanh, tốt, rẻ…". Xuất phát từ đó, ngày 18/5 được chọn là Ngày Khoa học Công nghệ Việt Nam.

Năm 2023, với chủ đề “Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo - nâng cao tiềm lực và vị thế quốc gia”, KH&CN không chỉ khẳng định vai trò và sức mạnh vô cùng to lớn trong các lĩnh vực CNH-HĐH đất nước, mà còn trở thành động lực then chốt của sự nghiệp đổi mới và phát triển. Những thành tựu KH&CN ngày càng được quan tâm, nghiên cứu, ứng dụng, phổ biến và áp dụng sâu rộng trong thực tiễn, tác động tích cực đến phát triển kinh tế - xã hội, góp phần cải thiện chất lượng cuộc sống, nâng cao dân trí, bảo tồn và phát huy những giá trị tốt đẹp của văn hóa, con người Việt Nam.

Về hoạt động KH&CN của Bộ Tài chính, từ năm 2014 đến nay, Bộ đã giao gần 550 nhiệm vụ nghiên cứu KH&CN cấp Bộ cho hơn 30 đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ Tài chính, các nhiệm vụ nghiên cứu tập trung vào các lĩnh vực chuyên sâu của ngành Tài chính, đáp ứng nhu cầu đề xuất và thực hiện các nhiệm vụ KH&CN cấp Bộ nhằm phục vụ tham mưu, hoạch định chính sách tài chính.

Các nhiệm vụ nghiên cứu KH&CN của ngành Tài chính đã tổng kết, sơ kết và đánh giá nhiều chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, Nghị quyết quan trọng của Trung ương liên quan đến tài chính - NSNN, cũng như các đề tài khác nghiên cứu nhiều vấn đề chuyên môn thuộc lĩnh vực hoạt động của Bộ Tài chính. Kết quả nghiên cứu của các đề tài nghiên cứu khoa học trong giai đoạn này đã góp phần hình thành nhận thức những quan điểm lớn của Đảng trong lĩnh vực tài chính, cũng như góp phần nhận thức cả về lý luận và thực tiễn để sửa đổi những chính sách không còn phù hợp, xây dựng hệ thống quan điểm mới, đưa ra nhiều kiến nghị về việc sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện chế độ, chính sách và đổi mới cơ chế quản lý tài chính.

Công tác quản lý khoa học, quản lý tài chính đối với các nhiệm vụ KH&CN cấp Bộ Tài chính được thực hiện theo đúng các quy định hiện hành của Luật KHCN, Luật NSNN và các Nghị định hướng dẫn (Nghị định số 08/2014/NĐ-CP, Thông tư số 07/2014/TT-BKHCN, Thông tư số 03/2017/TT-BKHCN...). Quy chế quản lý khoa học từng bước được hoàn thiện với việc ban hành Quy chế Quản lý nhiệm vụ KH&CN cấp Bộ (Quyết định số 389/QĐ-BTC ngày 20/3/2019 của Bộ Tài chính), qua đó tạo sự chuyển biến quan trọng về cách thức quản lý, góp phần nâng cao chất lượng nghiên cứu KH&CN ngành Tài chính.

Nguyễn Trang