(HQ Online) Các doanh nghiệp logistics nội địa nếu chẻ ra theo từng lĩnh vực chuyên biệt thì mạnh, không hề thua kém các doanh nghiệp nước ngoài, nhưng nhìn nhận tổng thể họ lại đang làm thuê trên chính “sân nhà”. Vấn đề thiếu liên kết được đánh giá là một trong những nguyên nhân khiến cho ngành logistics Việt Nam chưa tận dụng hết lợi thế.

Ngành logistics Việt Nam còn nhiều tiềm năng để hoàn thiện và phát triển. Ảnh: ST

Chưa hình thành mạng lưới doanh nghiệp quy mô lớn

Ông Phan Văn Chinh, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) đánh giá, với tốc độ tăng trưởng ngành bình quân hàng năm từ 14 - 16%, số lượng và chất lượng dịch vụ logistics được nâng cao, đóng góp quan trọng trong việc đưa tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu của Việt Nam năm 2022 lên 730,2 tỷ USD. Đây là kết quả đáng khích lệ trong bối cảnh thương mại toàn cầu và trong nước gặp nhiều khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 và những rủi ro, bất ổn về kinh tế, địa chính trị trên phạm vi toàn cầu.

Tuy nhiên, ngành logistics cũng còn những hạn chế, yếu kém, tồn tại nổi lên như: chi phí dịch vụ logistics còn cao; việc đẩy mạnh liên kết giữa các doanh nghiệp logistics với nhau, giữa doanh nghiệp logistics và doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu còn yếu, chưa hình thành được mạng lưới các doanh nghiệp logistics có quy mô lớn, có năng lực dẫn dắt thị trường, thúc đẩy ngành logistics phát triển... Một trong những nguyên nhân của những hạn chế nêu trên đó là ứng dụng công nghệ số chưa thực sự đáp ứng kịp thời nhu cầu phát triển trong tình hình mới.

Ở góc độ doanh nghiệp, ông Cáp Trọng Cường, Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn Container Việt Nam (VICONSHIP) cho rằng các doanh nghiệp logistics nội địa nếu chẻ ra theo từng lĩnh vực chuyên biệt thì mạnh, không hề thua kém các doanh nghiệp FDI, nhưng nhìn nhận tổng thể họ lại đang làm thuê trên chính “sân nhà”. Các doanh nghiệp FDI chủ yếu đầu tư vào công nghệ và nhân lực, sau đó thuê ngoài.

“Chúng tôi có rất nhiều khách hàng nước ngoài lớn, có hạ tầng, nhân lực, quy trình… nhưng thực tế chúng tôi vẫn là người làm thuê cho họ”, ông Cáp Trọng Cường chia sẻ và cho biết thêm tính tương trợ, liên kết lẫn nhau trong cộng đồng doanh nghiệp logistics Việt Nam từ nhỏ đến lớn còn rất yếu, khiến ngành chưa phát triển đúng với tiềm năng hiện có.

Trên thị trường hiện nay có nhiều tên tuổi doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực logistics với mạng lưới rất lớn nhưng tính tương hỗ không cao. “Đây là điều làm cho lĩnh vực logistics tại Việt Nam chưa phát triển đúng với tầm quan trọng. Đây cũng là điều làm cho chi phí logistics tại Việt Nam đang rất cao. Có một nghịch lý là, chúng ta đang cạnh tranh với nhau phục vụ các đối tác nước ngoài bằng việc hạ giá, song chúng ta lại đưa ra mức phí cao đối với các doanh nghiệp nội địa. Đó là điều rất vô lí”, ông Cường cho biết.

“Cá nhân tôi không tán thành việc cạnh tranh bằng giá. Chúng ta làm tốt việc giảm giá nhưng đến ngưỡng giới hạn nào đó, nếu tiếp tục hạ giá thì sẽ có doanh nghiệp phá sản. Ngoài ra, hạ giá mãi thì cũng không có tích lũy để tái đầu tư công nghệ mới”, ông Cường nêu quan điểm. Đặc biệt nhấn mạnh vào khía cạnh giá dịch vụ bốc dỡ container tại cảng biển Việt Nam, Tổng giám đốc VICONSHIP khẳng định mức giá của Việt Nam đang ở vùng trũng so với thế giới. “Khi đề cập đến lĩnh vực cảng biển, nói thật, tôi cảm thấy xấu hổ vì giá của Việt Nam ở vùng trũng thế giới; thậm chí giá tại cảng Hải Phòng là thấp nhất thế giới. Chúng ta thua cả Campuchia, Myanmar, Malaysia, Singapore…”, ông Cường bày tỏ. Với tâm huyết của những người làm trong lĩnh vực logistics Việt Nam, theo ông Cường phải tìm ra giải pháp, liên kết cùng nhau để đưa ra bài toán hợp lý, hướng tới tất cả cùng giảm chi phí xuống.

Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh thay đổi công nghệ, quy trình sản xuất. Muốn hướng tới môi trường xanh thì phải thay đổi công nghệ. Đến thời điểm này hầu hết các cảng, trung tâm logistics của VICONSHIP đều tối ưu hóa quy trình sản xuất, hướng tới sản phẩm, phương tiện thân thiện môi trường hơn và xanh hóa môi trường làm việc.

Phát triển công nghệ đi đôi gia tăng dịch vụ giá trị

Nhắc tới khắc phục các tồn tại, phát triển ngành logistics trong thời gian tới, theo ông Cường, các doanh nghiệp cần chú trọng phát triển công nghệ và bổ sung thêm những dịch vụ giá trị gia tăng. Hiện, nhiều doanh nghiệp đang quá quan tâm đến mảng kinh doanh cốt lõi mà chưa để ý nhiều đến những dịch vụ gia tăng thêm giá trị cho bạn hàng của mình. Ví dụ, với những doanh nghiệp khai thác kho, chỉ quan tâm một ngày có bao nhiêu CBM (m3) hay có bao nhiêu container vào kho. Nhưng khi khách hàng có nhu cầu dịch vụ khác, dù nhỏ như thay tem, gắn tem thì lại không đáp ứng được. Điều đó làm mất tính cạnh tranh. Hoặc với mảng cảng biển, một số doanh nghiệp chỉ đầu tư thiết bị nâng, hạ nhưng khi có lô hàng siêu trường, siêu trọng thì lại phải thuê các đối tác bên ngoài, mất nhiều thời gian và chi phí. Trong khi đó, chi phí đầu tư cũng không hề lớn.

“Doanh nghiệp Việt Nam hoạt động trong lĩnh vực logistics có rất nhiều cơ hội, thị trường rất giàu tiềm năng, vẫn có thể hoàn thiện bản thân mình hơn để tận dụng cơ hội”, ông Cường nói.

Theo ông Đinh Hoài Nam, Giám đốc phát triển Kinh doanh, Công ty SLP Việt Nam, sự phát triển của ngành logistics hiện nay đang đòi hỏi các giải pháp kho bãi phải thích nghi với sự xuất hiện của các loại hình mới như e-commerce, last-mile delivery... Nhà kho hiện đại được xây dựng để đáp ứng những yêu cầu này. Các thiết bị tự động cũng được tích hợp để tăng hiệu quả vận hành như máy phân loại hàng, hệ thống giá kệ cao tầng để tối ưu hóa diện tích khai thác. Với những ưu điểm trên, nhà kho hiện đại đang dần thay thế các hệ thống lưu trữ truyền thống trong ngành logistics; các công nghệ mới như IoT, trí tuệ nhân tạo và tự động hóa đã giúp nâng cao hiệu suất và độ chính xác của hoạt động kho hàng. Các hệ thống kho thông minh cung cấp thông tin chi tiết về quy trình lưu trữ, vận chuyển và quản lý hàng hóa, giúp tối ưu hóa tất cả các hoạt động này.

Ngọc Linh