Tôi là Lê Ngọc Thuận Năm với hơn 5
năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực kế toán và thuế, tôi có cơ hội tiếp cận
thực tế hoạt động của nhiều doanh nghiệp và nhận thấy còn tồn tại không ít bất
cập, khó khăn trong quá trình thực thi chính sách thuế hiện hành, như sau:
- Hệ thống chính sách thuế và chế độ
kế toán hiện hành còn phức tạp, thiếu nhất quán, các quy định liên quan đến
thuế và kế toán doanh nghiệp hiện nay được đánh giá là quá phức tạp, mang tính
kỹ thuật cao, gây khó khăn trong quá trình thực hiện. Nhiều nội dung được diễn
giải như một “ma trận”, ngay cả cán bộ thuế khi giải đáp vướng mắc cũng đưa ra
các cách hiểu và áp dụng khác nhau giữa các địa phương, dẫn đến tình trạng
thiếu đồng bộ trong thực thi pháp luật thuế. Điều này gây lúng túng cho doanh
nghiệp, gia tăng rủi ro pháp lý và chi phí tuân thủ.
- Chính sách thuế đối với hộ kinh
doanh cần phù hợp, đơn giản và hỗ trợ chuyển đổi tôi hoàn toàn ủng hộ chủ
trương chuyển đổi hộ kinh doanh từ hình thức thuế khoán sang kê khai, cũng như
việc khuyến khích sử dụng hóa đơn điện tử thông qua máy tính tiền. Tuy nhiên,
chính sách cần được thiết kế theo hướng tối giản, linh hoạt, phù hợp với năng
lực quản trị còn hạn chế của các hộ kinh doanh nhỏ. Việc chuyển đổi từ hộ khoán
sang doanh nghiệp kê khai đang phát sinh chi phí rất lớn: đầu tư phần mềm quản
lý bán hàng, thiết lập hệ thống hóa đơn điện tử, tổ chức công tác kế toán,
v.v... Nếu không có cơ chế hỗ trợ phù hợp, nguy cơ nhiều hộ kinh doanh nhỏ phải
giải thể là rất đáng lo ngại.
- Cần tăng cường hỗ trợ, giải đáp và
linh hoạt trong quá trình thanh kiểm tra thuế. Thực tế hiện nay, việc giải đáp
vướng mắc từ phía cơ quan thuế còn hạn chế, chưa thực sự tận tình và thiếu tính
linh hoạt trong khâu thanh tra, kiểm tra quyết toán. Cụ thể, một số nghiệp vụ
kế toán hoàn toàn đúng về bản chất và phù hợp với chuẩn mực kế toán hiện hành,
nhưng lại bị bác bỏ khi quyết toán thuế.
Ví dụ: Doanh nghiệp áp dụng phương
pháp tính giá xuất kho bình quân gia quyền theo tháng, trong một số thời điểm
dẫn đến hiện tượng giá trị tồn kho bị âm – điều này là hệ quả kỹ thuật bình thường
và không ảnh hưởng đến giá vốn. Tuy nhiên, cơ quan thuế vẫn yêu cầu điều chỉnh,
gây áp lực không cần thiết. Tương tự, nghiệp vụ hàng bán bị trả lại nếu được
ghi nhận giá trị âm vẫn phản ánh đúng bản chất kinh tế nhưng lại không được
chấp thuận.
- Quy định xử phạt khai sai thuế và
việc đánh giá chi phí hợp lý đang gây áp lực lớn cho doanh nghiệp Theo quy định
hiện hành, doanh nghiệp khai sai thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ bị xử phạt 20%
trên số thuế bị truy thu. Tuy nhiên, nhiều trường hợp “sai sót” lại xuất phát
từ cách diễn giải không rõ ràng trong quy định hoặc do khác biệt trong đánh giá
tính “hợp lý” của chi phí. Có những khoản chi tuy có đầy đủ hóa đơn, chứng từ
hợp lệ nhưng vẫn bị loại khỏi chi phí được trừ, dẫn đến bị truy thu và phạt.
Điều này đang tạo ra áp lực lớn cho doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ,
đồng thời tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tiêu cực trong quá trình thanh tra, kiểm
tra thuế.
- Cần có cơ chế hướng dẫn và cảnh báo
kịp thời đối với doanh nghiệp không hoạt động nhưng chưa kê khai thuế. Hiện
nay, nhiều cá nhân mở doanh nghiệp nhưng do chưa nắm rõ quy định pháp luật về
thuế nên sau khi thành lập, dù không phát sinh doanh thu trong nhiều năm, họ
vẫn không thực hiện nghĩa vụ kê khai thuế định kỳ. Hậu quả là các doanh nghiệp
này bị xử phạt với số tiền lớn, vượt quá khả năng tài chính của người đứng tên.
Điều đáng nói là trong suốt quá trình đó, không hề có bất kỳ cảnh báo hay văn
bản hướng dẫn nào từ cơ quan thuế gửi đến chủ doanh nghiệp để hỗ trợ xử lý sớm.
Đây là một biểu hiện của sự thiếu trách nhiệm trong công tác quản lý và giám
sát, gây thiệt hại đáng kể cho người dân và làm suy giảm niềm tin vào hệ thống
thuế.
- Cần có chính sách ưu đãi thuế hợp
lý cho các ngành nghề sản xuất và kinh doanh Để bảo đảm nền kinh tế phát triển
bền vững, Nhà nước cần có chính sách giảm thuế hoặc hỗ trợ phù hợp đối với các
ngành nghề có tính chất đặc thù như sản xuất và kinh doanh thực chất. Đây là
các lĩnh vực tạo đóng góp vào thặng dư xã hội – những yếu tố cốt lõi để xây
dựng tiềm lực kinh tế quốc gia.
Tuy nhiên, hiện nay các doanh nghiệp
trong lĩnh vực này đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn: chi phí sản xuất
cao, thủ tục phức tạp, lợi nhuận thấp, ít lợi thế cạnh tranh… Trong khi đó, nếu
không có chính sách khuyến khích, dễ dẫn đến xu hướng nhà nhà chuyển sang buôn
bán nhỏ lẻ, khiến nền kinh tế thiếu chiều sâu và khó tạo ra động lực phát triển
dài hạn.
